Onteigening is een ingrijpend instrument dat de overheid kan inzetten bij de uitvoering van ruimtelijke plannen.

Minnelijk verwerven is het uitgangspunt, maar als met de eigenaar/gebruiker geen overeenstemming wordt bereikt, kan dat leiden tot een onteigeningsprocedure. Hiervoor is goedkeuring vereist in de vorm van een KB (Koninklijk Besluit). De Kroon toetst of onteigening in het algemeen belang geschiedt, urgent en noodzakelijk is. Tenslotte mag de eigenaar/gebruiker er van uitgaan dat hij na de onteigening in eenzelfde vermogens- en inkomenspositie verkeert als voor de onteigening.

Onteigening om stikstofuitstoot te verminderen
Tot nu toe werd het instrument onteigening voornamelijk ingezet om infrastructurele projecten te realiseren. Sinds kort echter ligt de optie van gedwongen uitkoop ook ter tafel als het gaat om het terugdringen van de stikstofuitstoot. De landbouwsector wordt gezien als een grote veroorzaker van het probleem. Met name boeren in de omgeving van een Natura-2000 gebied hangt een eventuele onteigening boven het hoofd.

Op dit moment zijn het nog maar plannen om via onteigening tot een inkrimping van de veestapel te komen. Maar het behoort wel tot de mogelijkheden om dit instrument in te zetten indien minnelijke verwerving niet lukt. Onteigening is qua tijdspad wel een langduriger traject en het is nog maar de vraag of er stikstof of dieren aan de landbouw kunnen worden onttrokken:  leidraad is wat de redelijk handelend onteigende in zo'n geval zou ondernemen.

Alleen tegen volledige schadeloosstelling
Wat de reden voor onteigening ook mag zijn, volgens de wet dient de onteigende volledig schadeloos gesteld te worden. Dat kan zijn in de vorm van een geldbedrag, maar dat kan ook betekenen dat de onteigende in staat wordt gesteld om elders de draad weer op te pakken. Ook dienen de door de onteigende redelijk te maken deskundigenkosten te worden vergoed: anders zou de onteigende er door de deskundigenkosten toch op achteruit boeren.

Onteigeningsspecialisten
Sommige rentmeesters hebben zich gespecialiseerd in het instrument onteigening. Zij geven hun adviezen aan beide zijden van de tafel. Zij adviseren de overheid, maar ook burgers en ondernemers die dreigen te worden onteigend of onteigend worden. Uiteraard niet in één en dezelfde casus, dat strookt niet met de eed die zij hebben afgelegd. Rentmeesters kunnen maar één opdrachtgever tegelijkertijd vertegenwoordigen.

Second opinion
Burgers en (agrarische) ondernemers die worden geconfronteerd met een onteigening of worden benaderd voor een minnelijke procedure, doen er goed aan zich te wenden tot een rentmeester/onteigeningsspecialist. Hij of zij kan die persoon bijstaan tijdens het gehele proces, maar ook in een vroeg stadium meedenken. Bijvoorbeeld in de vorm van een second opinion.

Werkzaamheden rentmeester:

• Advies inzake alle praktische, waardebepalende en juridische aspecten 
• Het voeren van onderhandelingen (namens de overheid of namens de onteigende)
• Begeleiding van het gehele proces als onteigeningsdeskundige

 Klik op een link in de nevenstaande lijst voor een rentmeester in uw regio.